ExeSystem został stworzony dla osób po czołowych uszkodzeniach mózgu. W oparciu o rekomendacje międzynarodowych ekspertów z dziedziny rehabilitacji neuropsychologicznej powstały ćwiczenia usprawniające wybrane umiejętności ważne w codziennym życiu, które angażują takie zdolności wykonawcze jak:
- uwaga
- pamięć operacyjna
- planowanie i podejmowanie decyzji
- rozwiązywanie nowych problemów
- rozumienie społecznego kontekstu zachowania
- strategie efektywnego uczenia się.
Ćwiczenia są pogrupowane w osiem modułów ukierunkowanych na usprawnianie określonych funkcji wykonawczych.
PRZEBIEG ZADAŃ
Każde zadanie prowadzone jest według pewnego schematu:
- Instrukcja wprowadzająca
- Zadanie do wykonania
- Ocena przez system poprawności wykonanego zadania
- Ocena przez pacjenta stopnia trudności wykonanego zadania
- Informacja zwrotna o potrzebie obniżenia lub podwyższenia poziomu trudności ćwiczeń, w zależności od uzyskiwanych wyników.
W zadaniach można ustawić poziom trudności tak, by odpowiadał rzeczywistym umiejętnościom Pacjenta lub był nieznacznie wyższy (co motywuje do podwyższania sprawności).
I. SEGREGACJA ŚMIECI – ćwiczenie selektywności, podzielności i przełączania uwagi
Zadania przeznaczone są do treningu różnych funkcji uwagi, od najprostszych typu czujność, po bardziej złożone wymagające selekcji bodźców, przerzutności oraz podzielności uwagi. Ponieważ ochrona środowiska naturalnego jest istotnym zadaniem dla współczesnego człowieka, zadanie przypomina segregowanie śmieci. Trudność rośnie od prostego umieszczania ich we właściwych pojemnikach aż po zarządzanie ich wywozem w odpowiednie dni tygodnia.
II. PRZEPROWADZKA – ćwiczenie wzrokowej pamięci operacyjnej
Celem tego ćwiczenia jest usprawnienie pamięci operacyjnej. Jest to zdolność do podtrzymywania i przetwarzania na bieżąco informacji ważnych dla wykonywanego zadania. Zadanie przypomina sytuację przeprowadzki. Trudność rośnie wraz z ilością pudeł i przedmiotów do spakowania.
III. WYCIECZKA ROWEROWA – ćwiczenie wzrokowej pamięci operacyjnej oraz pamięci przestrzennej
Zadanie „Operacyjna pamięć topograficzna” jest przeznaczone do ćwiczenia zdolności, które pomogą zapamiętać drogę prowadzącą z jednego miejsca do drugiego. Wraz z poziomem trudności rośnie ilość zdjęć z wycieczki, które należy ułożyć zgodnie z przebiegiem pokonanej trasy.
IV. DOSKONALENIE PAMIĘCI – ćwiczenie strategii zapamiętywania
Mózg w wyniku uszkodzenia traci część swoich potencjalnych możliwości, nie reaguje już tak szybko i elastycznie jak wcześniej. Bardzo ważne jest umiejętne wykorzystanie różnych strategii, które pomogą ograniczyć wpływ zaburzeń pamięci na czynności wykonywane w codziennym życiu. Prezentowane zadanie nie jest testem pamięci ani typowym ćwiczeniem, które wykonuje się, żeby zdobyć jak najwięcej punktów. Jego celem jest nauka metod uznawanych za najskuteczniejsze strategie pamięciowe, to znaczy takie, które u większości osób przynoszą zamierzony efekt, jakim jest lepsze pamiętanie tego, czego się uczą. Po wykonaniu krótkiego testu można przejść do nauki wybranej strategii.
V. BILETOMAT – ćwiczenie zdolności planowania i rozwiązywania problemów
Zadania tego modułu mają na celu ćwiczenie zdolności planowania i rozwiązywania problemów, które są niezbędne w codziennym życiu.
Przykładowymi sytuacjami wymagającymi takich zdolności są kontrola i planowanie wydatków, organizacja podróży lub obsługa różnych urządzeń np. biletomatu.
VI. SPRAWA DO ZAŁATWIENIA – ćwiczenie zdolności planowania i rozwiązywania problemów
Zadania z tego modułu służą ćwiczeniu zdolności rozwiązywania problemów, na jakie można napotkać podczas codziennych czynności, kontaktów społecznych lub w pracy zawodowej.
W ćwiczeniu trzeba zapoznać się z pewną sprawą, która wymaga załatwienia. Najpierw należy uważnie przeczytać (lub wysłuchać) treść zadania, aby dowiedzieć się, czego dotyczy sprawa i jak powinna być załatwiona. Następnie trzeba wskazać zdjęcie obrazujące rozwiązanie danej sprawy. W zależności od potrzeb, przy wykonywaniu ćwiczenia będzie można korzystać z różnych pomocy.
VII. PAKOWANIE WALIZKI – ćwiczenie zdolności planowania i rozwiązywania problemów
Ćwiczenia w tym zadaniu przypominają sytuację pakowania bagażu na wyjazd. Zależnie od celu podróży, warunków transportu, a także własnych potrzeb, można zabrać ze sobą różne rzeczy. Prawidłowy wybór bywa trudny: prawie wszystkim zdarza się czasem zapomnieć o czymś ważnym lub wziąć coś, co w danej sytuacji jest nieprzydatne. Wraz z poziomem trudności rośnie ilość potrzebnych przedmiotów; zmieniają się okoliczności wyjazdu.
VIII. UWAŻNY OBSERWATOR – ćwiczenie rozumienia norm i reguł życia społecznego, zdolności rozpoznawania emocji oraz wyboru zachowania adekwatnego do sytuacji
Zadania z tego modułu doskonalą umiejętności społeczne. Od dziecka uczymy się jak należy się zachowywać, co jest właściwe, a co nie jest. Każdego dnia uczestniczymy w różnych sytuacjach, codziennie spotykamy innych ludzi, obserwujemy ich, czasami coś nam się podoba, innym razem patrzymy zaskoczeni albo nawet oburzeni. Dlatego tak ważna jest praca nad prawidłowym rozumieniem reguł społecznych.
Wraz z poziomem trudności przesuwamy się od sytuacji oczywistych po nieco bardziej złożone zdarzenia.
ZALETY PROGRAMU
- Ułatwienie realizacji profesjonalnej rehabilitacji neuropsychologicznej chorych z dysfunkcjami wykonawczymi i wzbogacenie jej programu (baza różnych ćwiczeń do wyboru).
- Upodobnienie ćwiczeń do sytuacji z życia codziennego za pomocą filmów, zdjęć itp.
- Wspólny system oceny wykonania ćwiczeń zapewniający monitorowanie postępów rehabilitacji.
- Przystępność programu dla osób z dysfunkcjami ruchowymi dzięki wykorzystaniu m.in. ekranu dotykowego.
- Możliwość realizacji ćwiczeń rehabilitacyjnych w warunkach domowych pod nadzorem psychologa-terapeuty i przy pomocy osób bliskich.
